رضا کهولی برترین مخترع سال ۲۰۰۶
رضا کهولی متولد 1367 در هشترود می باشد که هم اکنون در رشته مهندسی مکانیک (طراحی جامدات) دانشگاه تبریز مشغول تحصیل است، اوایل امسال رتبه دوم و جایزه ویژه مسابقات جهانی اختراعات و فناوری‌های نوین را به خاطر ابداع روش جدید باروری ابرها در ژنو کسب کرد. وی که به دعوت موسسه انجمن مخترعان انگلستان روزهای 20 تا 30 ماه اکتبر در این کشور اقامت گزید علاوه بر شرکت در نمایشگاه بین‌المللی اختراعات و اکتشافات انگلستان در چند دانشگاه این کشور از جمله کینگستون، کمبریج، لیورپول وریدینگ پیرامون اختراعات و ابتکارات خود سخنرانی کرد. نمایشگاه بین‌المللی اختراعات و اکتشافات انگلستان در روزهای 20 تا 33 اکتبر (28 مهر تا 1 آبان) در لندن برگزار شد و در روز سوم نمایشگاه از چهار مخترع برتر جهان در سال 2005 میلادی از کشورهای ایران (رضا کهولی)، آمریکا، فرانسه و انگلستان که کهولی برجسته‌ترین آنها بود با اهدای رتبه علمی و نشان تجلیل شد، این مراسم به طور مستقیم از رسانه‌های انگلستان همچون بی‌بی‌سی پخش شد. وی تاکنون 16 اختراع و ابتکار داشته که عمده‌ترین آنها مربوط به شیوه نوین باروری ابرها است.
خبرنگار گروه دانش و فناوری پیرامون اختراع وی و مشکلاتی که با آن مواجه بوده با وی به گفتگو نشسته است.
رضا کهولی در تعریف باروری ابرها می‌گوید: منظور از این عبارت وادار نمودن ابرها به باریدن یا به بارش بیشتر به طرق مصنوعی است. از نظر علمی می‌توان گفت: زمانی که ابرهای سرد را با مقادیر کافی هسته یخ یا خنک‌کننده به منظور انجماد سریع ابر بارور سازیم. آب موجود در ابر سرد به ذرات یخ تبدیل می‌شود، گرمای نهان را آزاد می‌کند شناوری را فزایش داده و به این طریق حرکت صعودی ابر را تقویت می کند که در شرایط مناسب باعث رشد بیشتر ابر، بخار آب بیشتر و بازده بیشتر بارندگی می‌شود.
کهولی انگیزه اصلی پیرامون بارورسازی ابرها و باران مصنوعی را مشاهده کشاورزان تنگدستی می‌داند که با نگرانی چشم به آسمان می‌دوزند تا شاید کشتزار تشنه‌شان با باران سیراب شود و زحمتشان تباه نشود. او اضافه می‌کند من به این فکر می‌کردم که باید چاره‌ای بیندیشم تا کشاورزان در کارشان مطمئن باشند و از مهاجرت به شهرها به دلیل خشکسالی بپرهیزند.
این دانشجوی 17 ساله با اشاره به تاریخچه بارورسازی ابرها می‌گوید: حدود 30 سال پیش بارورسازی ابرها آغاز شد که در حال حاضر تکنولوژی اصلی آن در دست سه کشور آمریکا، روسیه و ژاپن است و به ویژه آمریکا و روسیه در این زمینه بر اثر پژوهش‌ها و تحقیقات به پیشرفت‌های زیادی رسیده‌اند و این تکنولوژی توسط آنان در کشورهای دیگر اجرا می‌شود. شیوه بارورسازی ابرها در آمریکا و روسیه استفاده از ماده AgI (یدور نقره) است این ماده وقتی به سمت ابر مورد نظر توسط راکت و یا فشنگ شلیک می‌شود چون جاذب رطوبت است باعث جذب قطرات باران و پس از سپری شدن مراحل مختلفی که 45 دقیقه طول می‌کشد سبب بارش باران می‌گردد. کهولی پیرامون نقایص و ضعف‌های استفاده از یدور نقره می‌گوید: یکی از مسائل مهمی که در این روش با آن مواجه می‌شویم زمان طولانی بارورسازی و ایجاد باران مصنوعی است که 45 دقیقه می‌باشد که این مسئله باعث می‌شود بارورسازی در یک مکان صورت پذیرد ولی بارش باران در مکانی دیگر و نه منطقه مورد نظر ما آغاز شود، نمونه ملموس آن چند سال پیش اتفاق افتاد که در گیلان ابرها بارور شد و در گرگان سبب بارش شدید باران ایجاد سیلاب و خسارات مالی بسیار زیاد و نیز تلفات جانی شد و حتی یک بار ابرها در ایران بارور شدند و در کشور دیگری باریدند. دومین مشکل استفاده از یدور نقره اثرات بد زیست محیطی آن و بالاخره تاثیرات نامناسب بر روی انسان است. این در حالی است که یکی از متخصصان طرح بارورسازی ابرها در یزد قبلا گفته بود یدور‌نقره جزء مواد سمی نیست و چون در آب غیرقابل حل است لذا مسمومیت ایجاد نمی‌کند.
وی افزوده بود غلظت یدور نقره در آب باران مصنوعی بین 2 تا 48 واحد در تریلیون است که این مقدار کمتر از یک هزارم میزان مجاز در آب آشامیدنی است و توضیحات این کارشناس محترم شاید در توجیه بارورسازی ابرها توسط یدور نقره و نگرانی‌هایی بوده که در مردم و کارشناسان محیط زیست منطقه مذکور ایجاد شده بود.
این مخترع جوان در توضیح طرح و مزایای روش نوین ابداعی‌اش می‌گوید: در این روش مدت زمان بین باروری و بارش به یک سوم کاهش یافته و 15 دقیقه شده است که این مسئله حالت کنترلی را بیشتر می‌کند و درصد بارش در منطقه مورد نظر بیشتر شده و احتمال خطا کمتر می‌شود از سوی دیگر در این طرح به جای یدور نقره از گاز NO (منوکسید نیتروژن) استفاده می‌شود که با هواپیما به داخل ابرها اسپری می‌شود و نیازی به تجهیزات نظامی برای این منظور نیست و نه تنها این گاز اثرات زیست محیطی مخرب ندارد بلکه چون آب باران مصنوعی ایجاد شده دارای نیترات است، نیترات به زمین اضافه شده و به عنوان یک کود سبب تقویت زمین کشاورزی می‌گردد.
یکی از محاسن دیگر این روش هزینه کم آن است از آنجایی که بارور سازی ابرها با روش‌های قبلی پرهزینه و گران بود به اندازه کافی مورد استفاده قرار نمی‌گرفت اما گاز NO یکی از گازهای ارزان است که در صنایع ما به وفور یافت می‌شود.
کهولی می‌گوید از بعد از نمایشگاه ژنو روی این طرح بیشتر کار کرده‌ایم و الان روی قسمت دوم آن کار می‌کنیم که عبارت از این است که چگونه جلوی بارش را بگیریم و هم اکنون مواردی را بررسی می‌کنیم که سبب از بین رفتن ابر شود یا بتواند NO اسپری شده به ابرها را بی‌اثر کند.
کهولی در مورد چگونگی آگاهی انگلستان از طرح وی می‌گوید وقتی در نمایشگاه ژنو شرکت کرده بودم رئیس انجمن مخترعین انگلستان که در آنجا حضور داشت از من برای سفر به انگلستان و ارائه طرحم در آنجا دعوت کرد.
در کشورهای دیگر از مواد مختلفی برای بارورسازی ابرها استفاده می‌کنند از جمله از ترکیبات نقره، سرب و یخ خشک که این مواد هم ترکیبات سمی هستند و هم هزینه بالایی دارند و از طرف دیگر از یخ خشک نمی‌توان برای تمامی ابرها استفاده کرد. کهولی ضمن اشاره به این مطالب گفت: میزان مشخصی از این مواد برای ابرها استفاده می‌شود و ما هم اکنون در حال نوشتن نرم‌افزاری هستیم که با توجه به مشخصات ابر حجم گاز NO مورد نیاز را محاسبه می‌کند.
تشکیل ابر مستلزم شرایطی است که یکی از آنها این است که رطوبت باشد و دیگر این که این رطوبت بتواند صعود کند. مخترع جوان سردشتی پس از توضیح این مطلب، درباره دلایل و چگونگی بارش می‌گوید این فرآیند به دو طریق صورت می‌گیرد یکی از طریق بروژن که در این روش کریستال‌های یخی در ابر تشکیل می‌شود که سبب جذب قطرات ریز رطوبت به خودشان می‌شود و وقتی قطرات آب به جرم مشخصی رسیدند شروع به بارش می‌کنند. طریق دیگر فرآیند به هم آمیختگی است که ذرات ریز رطوبت در اثر خوردن به هم تشکیل قطرات بزرگ‌تر و سنگین‌تر می‌دهند و بارش آغاز می‌شود. وی می‌گوید هم اکنون کشورهای آمریکایی و آسیایی نظیر اردن و سوریه، سودان و حتی خود ما از کارشناسان روسی برای بارورسازی ابرها استفاده کرده‌ایم و روسیه از این طریق درآمد ارزی بالاتری از انتقال تکنولوژی هسته‌ای دارد، نظر من این است که با توجه به روابط خوبی که ما با کشورهای آسیایی و آفریقایی داریم چرا نباید ما این کار را انجام دهیم تا از طریق انتقال و اجرای این تکنولوژی درآمد ارزی بالایی نصیب کشور سازیم.
کهولی با انتقاد از استفاده از تکنولوژی و کارشناسان روسی در این زمینه می‌گوید روس‌ها در چند سالی که با ما کار می‌کنند اصلا در مورد چگونگی انجام این روش به ما چیزی نگفته‌اند و می‌خواهند در این مورد هم مثل بعضی چیزهای دیگر وابسته به آنها باشیم و خودمان نتوانیم این کار را انجام دهیم.
رضا کهولی با این که با محدودیت‌های زیادی از نظر امکانات در ایران روبرو بوده ولی می‌گوید ترجیح می‌دهد در ایران بماند و اگر اختراع و ابداعی می‌کند به اسم او و یک دانشگاه ایرانی ثبت شود. وی می‌گوید اگر برای تحصیل به خارج از کشور بروم اختراع من به نام دانشگاهی که در آنجا تحصیل می‌کنم تمام می‌شود. کهولی می‌گوید با چند سال کار کردن در هشترود یاد گرفته که با محرومیت و نبود امکانات انس بگیرد و کار کند. وی از عدم همکاری نهادها و سازمان‌های دولتی گله می‌کند و می‌افزاید: با توجه به سن کمکی که دارم توانسته‌ام برای کشورم افتخارآفرین باشم چه در ژنو و چه اکنون در انگلستان که به عنوان مخترع برتر سال جهان انتخاب شدم حتی در انتشار اخباری از موفقیت‌های من، خبرگزاری‌های خارجی بیشتر از رسانه‌های داخلی کار کردند، و همین امر سبب شده که خارجی‌ها بیشتر از هموطنانم در ایران از کارهای من و اهمیت آنها با اطلاع باشند.
کهولی با اشاره به تبعیضی که بین ورزشکاران و نخبگان علمی از سوی مقامات و مسئولین ایرانی اعمال می‌شود تصریح می‌کند باید توجه داشت که سرمایه‌گذاری روی فکر جوانان خلاق بیشتر از سرمایه‌گذاری و توجه به بعضی مسائل دیگر سبب توسعه و پیشرفت کشور می‌شود. می‌بینیم ورزشکاران مدال‌آور ما که البته من نیز برای آنها احترام قائلم دارای زندگی خوب و معیشتی کافی و تامین شده هستند در حالی که نخبگان علمی ما همه از این جهت با مشکل مواجهند. مسئولین ما را می‌بینند، از وضعیت ما اطلاع دارند ولی متاسفانه کم‌توجهی بسیاراست. به عقیده من سرمایه‌گذاری روی فکر، پژوهش و تحقیقات ضامن توسعه و پیشرفت کشور است.
وی پیشنهاد می‌کند که یک مرکز ایده‌پروری به عنوان مثال زیر نظر ریاست جمهوری در ایران ایجاد شود که کارش حمایت و سرمایه‌گذاری روی ایده‌ها باشد مثل ستاد ویژه توسعه نانو.
کهولی که با دانشگاه شریف در ارتباط است اضافه می‌کند: با موسسه مانیز مالزی (انجمن مخترعان مالزی) دانشگاه پوترای مالزی و دانشگاه لندن و انجمن مخترعان انگلستان در ارتباط است و باز تاکید می‌کند در ایران می‌مانم و خدا را شکر می‌کنم که همین حداقل امکانات هم در دسترس است و افرادی هر چند معدود هستند که ما را حمایت می‌کنند.
در انتشار اخبار موفقیت‌های من خبرگزاری‌های خارجی بیشتر از داخلی کار کرده‌اند که این امر سبب شده اهمیت و ارزش کار من در خارج بیشتر نمود داشته باشد،
با روش نوین بارورسازی ابرها این توانایی را داریم که جای کشوری چون روسیه را در انتقال این تکنولوژی به کشورهای آسیایی و آفریقایی بگیریم
کهولی در 4 دانشگاه کینگستون، کمبریج، لیورپول وریدینگ در انگلستان پیرامون اختراعات و ابتکارات خود سخنرانی کرد.
